Evet kapitalizmin doğuşu sanayi devrimiyle beraber olmuştur, ama antik çağlardan gelen feodalizm de kapitalizmin doğuşuna rehberlik etmiştir,
Canlıların biyolojik evrimleri gibi, insan eseri teknik buluşlar, örgütler sistemler de zamanla değişime uğrarlar.
Sosyalizmin bu kadar derin geçmişi var mıdır?… Mağarada yaşayan ilk insanların , ilk dinsel cemaatlerin kominal yaşamları sosyalizme örnek oluşturabilir belki.
Zıtlıklar yeryüzünde yaşamla birlikte doğmuş. İki zıt ekonomik modelin ortaya çıkışları da yaklaşık eş zamanlı olmalı…
Teorilerini daha sonra Marx ve Engels gibi düşünürler geliştirmiş olsa da 16. Ve 17 Y.Y. da uygulanan sosyalizm örnekleri var.
İplik ve dokuma sanayicisi Robert Owen’nin sosyalizmi 1750’lerde nasıl uyguladığını Rona Aybay “sosyalizmin öncüleri” kitabında anlatıyor.
Dünyada sosyalizmi çok kısıtlı, nadir,
Kapitalizmin yaygın oluşunun sebeplerini ararken tarihsel olgulardan çok insan yaşamındaki değerlerin alışkanlıkların kültürün nasıl oluştuğuna eğilmeliyiz…
Yeni doğan bir çocuğun doğuştan gelen (hiç de önemli olmayan) bazı ırksal özellikleri vardır, ama karakter ve alışkanlıklar sonradan ailede okulda toplum içinde şekillenir krıstelize olur, katılaşır.
“Ne ekersen onu biçersin”
“Ağaç yaşken eğilir” gibi özlü halk deyişlerinde derin anlamlar vardır.
Helvetius şöyle der ” insanlar ne iyi (fedakar) ne kötü (bencil) doğarlar, fakat ortak bir çıkarları bulunup bulunmamasına bağlı olarak iyi de kötü de olmaya hazırdırlar. Yaşamanın koşulları
insanın eğitimine dayanır.”
Kant’ın “eğitim üzerine” yazdığı eserinde ” çocukların doğal gelişim evrelerinde çeşitli başarılarında maddesel ödüllerle mükafatlandırılmaları yerine başarılarının ve gelişmelerinin ailesine topluma sağlayacağı faydalar anlatılarak manevi haz duygusu geliştirilmelidir. Çocuklara ödül vermenin faydası yoktur onları bencil yapar paragöz olmalarına sebep olur.” der.
Kişisel çıkarların her ahvalde toplumsal çıkarları baskıladığı, manevi- ruhsal- haz duygusunu tatmamış nesillerin yetiştiği toplumlarda sosyalizm elbette filizlenemez filizlense bile sürdürülemez.
Sosyalizmin Kökleri ve Kapitalizmin Yükselişi
